Olejowanie ciała

Unikalne właściwości olejów docenianie były przez przedstawicieli wielu znanych kultur - babilońskiej, sumeryjskiej, staroegipskiej, wschodnioazjatyckiej, induskiej, cywilizacji zasiedlających Amerykę Południową jak i obszary północnej Europy. 

Czym są oleje?  To oleiste substancje ciekłe lub łatwo topniejące substancje stałe, nierozpuszczalne w wodzie, o bardzo różnej budowie chemicznej i zastosowaniach, za to o podobnych niektórych właściwościach fizycznych. Chemicznie są definiowane jako wszystkie substancje rozpuszczalne w danym rozpuszczalniku, zastosowanym przy ich wykrywaniu.

Oleje dzielą się na trzy kategorie:

• schnące,
• nieschnące,
• półschnące.

Oleje ze względu na pochodzenie (co implikuje także ich skład) dzieli się zaś na:

• mineralne,
• roślinne,
• zwierzęce,
• syntetyczne.

Olejki nie są olejami w sensie podanej tu definicji. Olejki to skoncentrowane, ciekłe substancje posiadające określone własności np. zapach lub smak. Skupmy się jednak na olejach roślinnych uzyskiwanych z roślin oleistych.

Chemicznie oleje roślinne są mieszaninami estrów kwasów tłuszczowych (zarówno nienasyconych jak i nasyconych). Oleje roślinne, podobnie jak zwierzęce, zalicza się do tłuszczów. Nie wszystkie oleje roślinne są jadalne, niektóre mogą być nawet trujące. Oleje roślinne były i są nadal często i chętnie wykorzystywane w pielęgnacji skóry. Główną tego przyczyną jest fakt, iż w większości oleje roślinne wchłaniają się szybciej niż woski czy naturalne masła, ponad to tłoczone na zimno zawierają składniki aktywne takie jak witaminy, pierwiastki i mikroelementy. Oleje roślinne należą do lipidów, wykorzystywanych w pielęgnacji głównie jako emolienty czyli substancje natłuszczające i zatrzymujące wodę w naskórku.  To właśnie emolienty są rzeczywistymi substancjami nawilżającymi, bez nich woda wyparowywuje ze skóry, stąd tak chętne używanie ich przez ludzi mieszkających w nieprzyjaźnie ciepłym dla człowieka klimacie. Kilka olejów roślinnych wykazuje ponadto podobieństwo strukturalne do ludzkiego tłuszczu - sebum, przez co nie dość, że są świetnie tolerowane przez skórę, to jeszcze wykazują działanie usuwające zanieczyszczenia.

Tradycja namaszczania olejami w krajach Orientu

W ciepłym, suchym klimacie skóra pęka, a gdy nie mamy dostępu do substancji dezynfekujących łatwo o zakażenie, stąd już w czasach Starego Testamentu na terenach dzisiejszego Egiptu, Izraela i Palestyny, obowiązkową czynnością po każdorazowym przyjściu z powrotem do domostwa było mycie, a następnie namaszczanie stóp oliwą z oliwek. Sandały na cienkiej podeszwie, w kurzawie terenów pustynnych, gorący piach i brud sprzyjały zakażeniom i infekcjom wszelkich ran, stąd bezwzględna dbałość o higienę, nakazana przykazaniami Jahwe. W Biblii wielokrotnie mówi się o olejach, jako podstawowym i bardzo cennym wyposażeniu domu każdego Izraelity. W zależności od tego z jakiej rośliny pochodził olej i czy był to owoc rodzimej, czy też zagranicznej produkcji, ceny tego dobra potrafiły osiągać zawrotnie wysoki pułap, na który stać było tylko najbogatszych. Oleje z racji swoich cennych właściwości darzono szacunkiem, święcono i traktowano jako towar pierwszej potrzeby zaraz obok chleba i wina.

Podobnie  sytuacja miała się w Indiach, choć tu miejsce oliwy zastępowały olej kokosowy i migdałowy. Nie tylko spożywane, ale również wykorzystywane w ajurwedyjskich praktykach namaszczania poszczególnych części ciała takich jak nos i uszy miały również prozdrowotne działanie. W cieple, tufie i glinie drobne cząsteczki piasku z łatwością dostawały się do dróg oddechowych drażniąc je. Namaszczając wnętrze nozdrzy czy linię wodną oka, podrażnienia łagodzono oraz  z łatwością zbierano zanieczyszczenia poprzez ich przyklejanie się do oleju, usuwanego następnie wilgotnym kawałkiem materiału. Powszechnie znana praktyka masażu ciepłym olejem miała nie tylko pielęgnować skórę, ale i wpływać na zmysły oraz przepływy energetyczne w zależności od tego czy dany olej miał rozgrzewające, czy chłodzące cechy.

Co do obecnych krajów Arabskich wystarczy udać się do hammamu, by doświadczyć dokładnego olejowania całego ciała. Zamężne Arabki będące muzułmankami dbające o czystość swojego ciała, poddają się regularnie zabiegom depilacji całego ciała. Co za tym idzie, szczególnie muszą dbać o ochronę ciała przed podrażnieniami spowodowanymi nie tylko samym zabiegiem cukrowania czy nitkowania, ale i późniejszemu wrastaniu włosów. Im lepiej nawilżona i zmiękczona skóra, tym łatwiej odrastającym włosom się przez nią przebić wobec czego ryzyko bolesnych i nieestetycznych kropek staje się mniejsze.
W naszych czasach, na skutek rozwoju medycyny i laboratoriów dokładnie wiadomo, co powoduje owo niezwykłe działanie poszczególnych olejów.  Z zasady każdy olej ma działanie ochronne, wiążące wodę w skórze, uelastyczniające oraz napinające naskórek. Oto krótki spis działania poszczególnych z nich:

• Oliwa z oliwek świetnie nawilża skórę, wygładza ją, a ponadto działa przeciwzapalnie;
• Olej z pestek winogron jest bardzo bogatym źródłem witaminy E;
• Kokosowy zawiera substancje o działaniu przeciwgrzybicznym i antybakteryjnym;
• Sezamowy koi i niesamowicie wygładza naskórek;
• Olej migdałowy jest  bogaty w witaminy takie jak A, D, E i te z grupy B, zawiera proteiny, sole mineralne, kwasy linolowy i oleinowy;
• Słonecznikowy chroni przed utratą wilgoci, działa normalizująco i przeciwzapalnie;
• Olej arganowy ma działanie silnie  regenerujące i wzmacniające, zawiera witaminę E i dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych;
• Olej z pestek malin regeneruje naskórek, jest bogaty w witaminę E i nienasycone kwasy tłuszczowe;
• Olej z awokado świetnie uelastycznia skórę dojrzałą, łagodzi i nawilża;
• Olej z pestek brzoskwiń sprawdza się szczególnie w przypadku pielęgnacji skóry wrażliwej oraz dziecięcej;
• Olej z pestek arbuza ma działanie nawilżające, a skóra po jego zastosowaniu jest elastyczna i nieobciążona, to jeden z najlżejszych olei;
• Olej jojoba wykazuje właściwości niezwykle podobne do ludzkiego sebum, ma działanie nabłyszczające i zapobiegające utracie wody, chroni skórę przed wpływem czynników zewnętrznych wzmacniając jej odporność, stosuje się go również w pielęgnacji cer trądzikowych, w zwalczaniu łupieżu, czy rozstępów oraz do mycia ciała;
• Olej z orzechów makadamia oraz olej z orzechów włoskich działają przeciwstarzeniowo, przeciwrodnikowo, makadamia ponadto uelastycznia i zmiękcza skórę, a orzech włoski koi i reguluje pracę gruczołów łojowych oraz proces złuszczania naskórka;
• Olej z rącznika pospolitego (olej rycynowy) jako najbardziej błyszczący niezwykle uelastycznia skórę, podobnie jak olej jojoba nadaje się do mycia ciała, jednak stosowany samodzielnie może wysuszać.
• Eukaliptus i drzewko herbaciane - olejki, które mają najsilniejsze działanie antyseptyczne. Ten drugi dodatkowo pozwala osiągnąć znakomite rezultaty stosowany w pielęgnacji cer trądzikowych, a także przyspiesza procesy naprawcze skóry. Wymagają one jednak jak każde olejki eteryczne rozcieńczenia w neutralnym oleju bazowym (np. kokosowym, słonecznikowym, sezamowym, migdałowym), gdyż są zbyt skoncentrowane do stosowania samodzielnego.

Metoda rozcieńczania olejów świetnie sprawdza się w codziennej pielęgnacji. Polecamy znalezienie ulubionego oleju bazowego o neutralnych właściwościach i dodanie do niego kilku kropel oleju o bardziej specyficznych właściwościach, by uzyskać idealny produkt pielęgnacyjny dopasowany do naszych potrzeb. Jeśli chcemy przygotować większą ilość mieszanki, warto  dodać do niej wyciśniętą zawartość kapsułki witamin A+E będących naturalnymi konserwantami, by zapobiec szybkiemu psuciu się produktu. Trzeba też zwrócić uwagę na przechowywanie olejów. Niektóre dobrze czują się w chłodzie i ciemnych miejscach, inne pod wpływem zimna lodówki mogą stracić swoje właściwości. Olejowanie ciała należy również zawsze przeprowadzać na wilgotnej skórze, gdyż tą właśnie wilgoć nasz naskórek zaabsorbuje pod emoliencyjnym płaszczem oleju.

Oleje rafinowane i nierafinowane

Oleje w chwili obecnej można podzielić na te tłoczone na zimno, co zapewnia im zachowanie wszystkich składników odżywczych, nierafinowane oraz rafinowane. Najczęściej dostępne to oleje rafinowane, ekstrahowane w wysokich temperaturach za pomocą chemicznych rozpuszczalników, którymi są silnie działające środki chemiczne oraz wysoka temperatura. Taki produkt poddawany jest obróbce chemicznej co ma na celu wytworzenie produktu pozbawionego smaku, koloru, nadającego się przede wszystkim do długoterminowego przechowywania. Niestety proces ten pozbawia oleju wszystkich jego dobroczynnych właściwości.  Wyróżniamy również oleje rafinowane tłoczone w prasach, a nie ekstrahowane chemicznie (te przynajmniej nie zawierają pozostałości chemicznych rozpuszczalników). Niemniej jednak oleje takie oprócz samej ekstrakcji przechodzą przechodzą przez kilka faz produkcji, które obejmują wpływ wysokiej temperatury i chemiczne ługowanie. W wyniku procesu rafinacji oleje zostają wyjałowione z pewnych wartościowych składników np. może im brakować chlorofilu, witaminy E, beta karotenu, żelaza, wapnia, magnezu, miedzi i fosforu. Podczas procesu rafinacji stosuje się bardzo wysokie temperatury, często przekraczające 200 stopni C, a w takich temperaturach nienasycone kwasy tłuszczowe przekształcają się syntetyczne tłuszcze zwane "kwasami tłuszczowymi trans". Te syntetyczne kwasy tłuszcowe trans mają bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie.

Oleje nierafinowane są wyciskane tylko mechanicznie (w prasach). Proces ten odbywa się w stosunkowo niskiej temperaturze - poniżej 70 stopni C. Często oleje te są raz przecedzane, aby usunąć z nich pozostałości roślinne. Oleje nierafinowane charakteryzują się mętną konsystencją, zachowują swój naturalny smak i aromat. Nierafinowane oleje nie tracą wit. E, która jest naturalnym konserwantem i chroni je przed jełczeniem.

Produkty chemiczne takie jak oleje mineralne nie są w stanie zapewnić skórze tyle pielęgnacji, ile naturalne oleje roślinne, dlatego warto przyjrzeć się im bliżej i zaoszczędzić sobie niepotrzebnych wydatków oraz rozczarowania z kolejnych, nieodpowiadających nam balsamów, mleczek czy maseł. Dobre oleje można znaleźć w zwykłych sklepach spożywczych, zielarniach, aptekach, sklepach ze zdrową żywnością, sklepach z produktami orientalnymi oraz licznych internetowych hurtowniach półproduktów kosmetycznych. Jedno jest pewne, każdy znajdzie w nich coś dla siebie.